PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ NHIỆT TRÊN ĐÁ QUÝ – ĐỘC HAY KHÔNG ĐỘC?

Trong số các loại đá được khai thác từ mỏ đá quý, số có thể chế tác thành trang sức để sử dụng ngay thường chiếm tỷ lệ rất nhỏ, nhất là đối với các loại đá quý đắt tiền như Kim cương, Ruby, Saphire, Emerald. Để tăng được giá trị của các viên đá, người ta tìm mọi cách để nâng cấp chất lượng và vẻ đẹp của chúng, trong đó phương pháp phổ biến nhất là “Xử lý nhiệt”. Câu hỏi đặt ra là phương pháp này độc hay không độc cho người dùng?

Phương pháp xử lý nhiệt là gì?

Bản chất của phương pháp này là sử dụng nhiệt độ cao và môi trường thích hợp tác dụng lên đá quý, làm thay đổi tính chất (trạng thái hóa trị) và đặc điểm phân bố của các nguyên tố tạo màu trong viên đá, dẫn đến sự thay đổi về màu sắc và độ tinh khiết của đá quý.

Đây là phương pháp xử lý truyền thống, đã được con người áp dụng từ hàng trăm năm nay.

Những loại đá nào có thể nâng cấp vẻ đẹp bằng phương pháp xử lý nhiệt?

Phương pháp xử lý nhiệt hiện nay được con người sử dụng để nâng cấp chất lượng các loại đá quý sau đây:

Loại đá quý	Tác dụng
Corindon (Ruby, Saphire)	Loại bỏ hoặc làm giảm ánh tím, sắc nâu trong Ruby, Saphire hồng. Giảm bớt các đốm, đới, vết màu lam. Loại bỏ hoặc làm giảm màng mây, màng sữa… trong Corindon (do Rutil gây ra). Tạo màu làm từ loại Saphire màu trắng đục (Geuda). Tạo hiệu ứng sao.
Thạch Anh	Thạch anh tím có thể trở thành màu lục hoặc màu vàng ở 400 – 500 độ C. Thạch anh tím thành trắng sứa ở khoảng 600 độ C.
Kim Cương	Dùng nhiệt độ và áp suất rất cao có thể nâng kim cương cấp màu thấp lên mất vài cấp (Kim cương GE).
Tourmaline	Loại màu lục phớt lơ có thể thành màu lục tinh khiết.
Beryl	Beryl màu lục hoặc lục phớt có thể chuyển thành màu lơ. Beryl màu nâu da cam chuyển thành màu hồng trong khoảng 250 – 500 độ C.
Peridot	Loại bỏ hoặc làm giảm sắc nâu hoặc vàng.
Topaz	Topaz phớt nâu đỏ có thể chuyển thành màu hồng.
Ngà voi	Ngà voi trở thành màu đen.
Zircon	Zircon màu nâu có thể chuyển thành không màu hoặc màu lơ.
Zoisit	Zoisit màu nâu chuyển thành màu lam (Tanzanit).

Ngoài kỹ thuật xử lý nhiệt thông thường, gần đây công nghệ này đã có những bước tiến mới. Đó là kỹ thuật xử lý nhiệt kèm theo khuếch tán chất tạo màu vào Ruby, Saphire. Qua cách xử lý này, chúng ta mới được sở hữu những loại đá trên với màu sắc vô cùng đặc biệt, mà thiên nhiên không thể tạo ra.

Quy trình xử lý nhiệt của đá quý

Để xử lý nhiệt đá quý người ta có thể sử dụng các loại lò đốt khác nhau, từ những lò thủ công đơn giản nhất đến các loại lò hiện đại nhất với những chương trình xử lý tự động. Tùy thuộc vào nguồn nhiệt mà ta có các loại lò đốt sau:

• Lò điện: đây là kiểu lò được sử dụng nhiều nhất hiện nay trên thế giới.

• 

  Lò gas

• Lò dầu
• Lò than

Môi trường xử lý có thể là môi trường oxy hóa hoặc môi trường khử. Để tạo được môi trường thích hợp người ta có thể thổi khí (oxy hoặc hydro) trực tiếp vào buồng đó hoặc sử dụng các loại hóa chất khác nhau trộn lẫn với đá quý trong quá trình nung.

Một quy trình công nghệ xử lý nhiệt đá quý nói chung gồm các công đoạn sau đây:

• Làm sạch mẫu trước xử lý
• Phân loại và tuyển chọn mẫu
• Xác định các thông số xử lý (nhiệt độ cực đại, tốc độ tăng giảm nhiệt độ, thời gian ủ nhiệt…)
• Chuẩn bị các chất phụ gia, nạp cốc nung
• Nung xử lý
• Làm sạch mẫu sau khi nung

Xử lý nhiệt có độc không?

Ngày nay, phương pháp xử lý nhiệt được hầu hết các nước sử dụng để nâng cấp chất lượng đá quý vì những lý do sau đây:

• Phương pháp xử lý nhiệt chỉ làm điều mà tự nhiên đã làm, tức là mô phỏng đúng những gì đã diễn ra trong tự nhiên.
• Nếu viên đá tiếp tục nằm sâu trong lòng đất, trong nó cũng sẽ diễn ra những thay đổi như trong quá trình xử lý nhiệt.
• Màu sắc tạo nên sau xử lý nhiệt là ổn định dưới tác dụng của nhiệt độ và theo thời gian.
• Trong quá trình xử lý nhiệt không có chất gì được cho thêm, cũng như không có gì được lấy ra khỏi viên đá. Cấu trúc của viên đá vẫn được bảo tồn.
• Phương pháp này không gây hại gì đối với sức khỏe con người.

Xử lý nhiệt nhằm mục đích chính là thay đổi màu sắc đá quý. Đây là xử lý rất bền vững, đá không bị mất màu theo thời gian (trừ Aquamarine dễ bị mất màu nếu tiếp xúc quá nhiều với hóa chất, xà phòng hoặc bị ánh nắng mạnh chiếu trực tiếp). Phương pháp này cũng ít làm ảnh hưởng tới giá trị đá quý và tuyệt đối an toàn với sức khỏe người sử dụng.

Bởi vậy, nếu bạn bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của các loại đá quý và bán quý như Ruby, Thạch anh, Beryl, Tourmaline… thì cũng đừng ngại ngần sở hữu ngay cho mình một món trang sức đẹp với mức giá hợp lý, tương ứng với giá trị của viên đá từ Liugems nhé!

Trích dẫn: Sách “Các phương pháp giám định đá quý – Nguyễn Ngọc Khôi”

Nguồn Liugems.com !